Co daje status studenta w miejscu pracy?

Napisane przez Monika Kraska w dniu 2025-06-26. Opublikowano w Księgowość.

Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że student to pracownik tymczasowy, o ograniczonej dostępności i niewielkim doświadczeniu. Tymczasem rzeczywistość pokazuje coś zupełnie innego. Zatrudnienie studenta niesie za sobą szereg korzyści – zarówno dla pracodawców, jak i samych młodych ludzi stawiających pierwsze kroki na rynku pracy. Co więcej, atuty wynikające z posiadania legitymacji akademickiej nie ograniczają się wyłącznie do kwestii finansowych czy ulg podatkowych.

Status studenta

Status studenta to określenie przysługujące osobom, które formalnie rozpoczęły naukę na studiach wyższych – licencjackich, inżynierskich, magisterskich lub jednolitych magisterskich.

Moment uzyskania tego statusu nie jest równoznaczny z rejestracją na uczelni – następuje dopiero po złożeniu ślubowania. Co istotne, studia podyplomowe nie oznaczają uzyskania statusu studenta – nie są bowiem uwzględnione w ustawie o szkolnictwie wyższym jako forma kształcenia dająca takie uprawnienia.

Kiedy wygasa status studenta?

Status studenta trwa do chwili zakończenia procesu kształcenia, przy czym może to oznaczać:

zaliczenie ostatniego egzaminu przewidzianego w planie studiów,
odbycie i rozliczenie ostatnich praktyk zawodowych,
złożenie egzaminu dyplomowego,
bądź też formalne skreślenie z listy studentów, np. z powodu rezygnacji z nauki lub braku zaliczeń.

Do czego uprawnia status studenta?

Posiadanie ważnego statusu studenta wiąże się z licznymi przywilejami, które mogą znacząco wpłynąć zarówno na codzienne życie, jak i sytuację finansową osoby studiującej. Zgodnie z obowiązującym prawem, osoby uczące się na uczelniach wyższych mogą korzystać z szeregu ulg, zniżek i ułatwień administracyjnych – nie tylko w kontekście edukacji, ale także zatrudnienia.

Do najważniejszych uprawnień wynikających ze statusu studenta należą m.in.:

możliwość legitymowania się ważną legitymacją studencką, która daje dostęp do zniżek komunikacyjnych, kulturalnych czy sportowych,
prawo do ubiegania się o stypendia – zarówno o charakterze socjalnym, jak i za wyniki w nauce,
udział w krajowych i międzynarodowych programach wymiany akademickiej, takich jak Erasmus+,
zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne – pod warunkiem zatrudnienia na umowę zlecenie i zachowania kryterium wieku.

Ten ostatni punkt jest szczególnie istotny dla osób łączących naukę z pracą. Zatrudnienie studenta może być bowiem korzystne nie tylko dla pracodawcy – brak obciążeń składkowych oznacza wyższe wynagrodzenie netto.

W przypadku zatrudnienia studenta w oparciu o umowę o pracę, obowiązki względem ZUS będą już inne, o czym więcej w dalszej części artykułu.

Zatrudnienie studenta na umowę zlecenie

Jedną z najczęściej stosowanych form współpracy ze studentami jest umowa zlecenie. Rozwiązanie to cieszy się popularnością głównie ze względu na prostotę rozliczeń i elastyczność, jaką oferuje obu stronom. Osoba ucząca się nie jest traktowana jako pracownik w rozumieniu Kodeksu pracy, lecz wykonawca określonych czynności w ramach umowy cywilnoprawnej. Dzięki temu formalności są ograniczone, a harmonogram pracy może być dostosowany do zajęć na uczelni.

Korzyści z zatrudnienia studenta na umowę zlecenie

Istotnym atutem tej formy zatrudnienia są preferencje składkowo-podatkowe. Jeśli bowiem student nie ukończył jeszcze 26. roku życia, nie podlega on obowiązkowi zgłoszenia do ZUS. Co więcej – przy spełnieniu warunków ulgi „zerowy PIT dla młodych” – od uzyskanego wynagrodzenia nie odprowadza się również zaliczki na podatek dochodowy. W efekcie cała kwota brutto z umowy trafia do kieszeni studenta jako wynagrodzenie netto.

Taka forma zatrudnienia wpływa również na sytuację finansową zleceniodawcy. W przypadku, gdy umowa zlecenie zawierana jest z osobą bez uprawnień studenckich, do kosztów pracodawcy należy doliczyć składki na ubezpieczenia społeczne. Zatrudnienie studenta na umowę zlecenie z kolei ogranicza całkowity koszt zleceniodawcy do wartości brutto zapisanej w umowie. Jest to więc model korzystny zarówno dla młodych pracowników, jak i dla firm.

Przykład praktyczny
Pani Anna, studentka studiów dziennych, wykonuje zlecenia marketingowe na rzecz agencji reklamowej. Jej wynagrodzenie brutto wynosi 3 000 zł miesięcznie. Jako osoba do 26. roku życia i posiadająca aktywny status studenta, otrzymuje całość tej kwoty bez potrąceń. Dla zleceniodawcy koszt zatrudnienia również wynosi dokładnie 3 000 zł – bez dodatkowych obciążeń składkowych czy podatkowych.

Zatrudnienie studenta na umowę o pracę

Choć najczęściej kojarzoną formą współpracy ze studentami jest umowa zlecenie, nie brakuje sytuacji, w których młode osoby podejmują pracę etatową. Umowa o pracę dla studenta gwarantuje większą stabilność zatrudnienia, ściśle określony zakres obowiązków oraz prawa wynikające z Kodeksu pracy, w tym urlop wypoczynkowy, płatne zwolnienie lekarskie czy ochronę przed nieuzasadnionym wypowiedzeniem.

Status studenta a umowa o pracę – plusy i minusy

W przeciwieństwie do umów cywilnoprawnych, student na umowie o pracę podlega obowiązkowemu zgłoszeniu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Pracodawca zobowiązany jest do opłacania pełnych składek ZUS – emerytalnych, rentowych, wypadkowych i zdrowotnych, a także – w przypadku zgody pracownika – składki chorobowej. Oznacza to, że zatrudnienie studenta na podstawie umowy o pracę wiąże się z większymi kosztami po stronie zatrudniającego.

Młode osoby pracujące na etacie mogą skorzystać z tzw. „ulgi dla młodych”, która zwalnia z obowiązku opłacania zaliczki na podatek dochodowy – pod warunkiem, że nie ukończyły 26. roku życia i nie przekroczyły narzuconego limitu rocznych przychodów. W takiej sytuacji – mimo potrąceń składkowych – student może otrzymać wyższe wynagrodzenie netto niż starszy pracownik zatrudniony na identycznych warunkach.

Z punktu widzenia przedsiębiorstwa, umowa o pracę to większe zobowiązania, ale też wyższy poziom zaangażowania pracownika i łatwiejsze zarządzanie obowiązkami. Ponadto, taka forma zatrudnienia może być bardziej odpowiednia przy regularnej, długoterminowej współpracy, a także w zawodach wymagających konkretnych kwalifikacji lub pełnej dyspozycyjności.

Przykład praktyczny
Pan Tomasz, student dziennych studiów magisterskich, podjął pracę na pół etatu w dziale administracyjnym. Mimo, że nie przekroczył 26. roku życia i korzysta z ulgi podatkowej, jego wynagrodzenie brutto w wysokości 4 000 zł miesięcznie zostało pomniejszone o obowiązkowe składki społeczne i zdrowotne. W rezultacie na jego konto wpłynęło ok. 3 140 zł, natomiast pracodawca poniósł łączny koszt przekraczający 4 800 zł.

Student na samozatrudnieniu

Obecnie coraz większa liczba studentów podejmuje decyzję o założeniu działalności gospodarczej, motywując się wizją pracy na własny rachunek. Taka forma aktywności zawodowej pozwala na większą niezależność, możliwość wyboru klientów oraz samodzielne zarządzanie czasem pracy. Dla wielu młodych ludzi samozatrudnienie to nie tylko sposób na dorobienie w trakcie studiów, ale również pierwszy krok w stronę rozwoju zawodowego i budowania własnej marki.

Z perspektywy przedsiębiorców student prowadzący firmę jest atrakcyjnym partnerem biznesowym – współpraca oparta na relacji B2B eliminuje obowiązek opłacania składek i upraszcza rozliczenia. W tym modelu to student jako właściciel jednoosobowej działalności odpowiada za swoje podatki i składki ZUS. Mimo aktywnego statusu studenta, nie przysługują mu już jednak ulgi charakterystyczne dla umów cywilnoprawnych – nie jest zwolniony z podatku dochodowego, a także musi samodzielnie opłacać składkę zdrowotną.

Na starcie działalności młodzi przedsiębiorcy mogą jednak skorzystać z tzw. “ulgi na start”, która przez pierwsze 6 miesięcy zwalnia ich z obowiązku płacenia składek społecznych.

Podjęcie samozatrudnienia wymaga zatem od studenta większej samodzielności i odpowiedzialności – zarówno w prowadzeniu dokumentacji, jak i w regulowaniu zobowiązań wobec urzędów.

Jak liczyć staż pracy studenta?

Staż pracy to nie tylko suma przepracowanych lat w ramach różnych umów – obejmuje również okresy nauki, które mogą mieć realny wpływ na uprawnienia pracownicze.

W szczególności dotyczy to wymiaru urlopu wypoczynkowego oraz długości okresu wypowiedzenia przy rozwiązywaniu umowy o pracę. Dla studentów i absolwentów oznacza to, że lata spędzone na uczelni nie idą na marne – o ile zostały zakończone uzyskaniem dyplomu.

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, do stażu pracy, od którego zależy m.in. długość urlopu, wlicza się ukończenie szkoły wyższej w wymiarze 8 lat – niezależnie od rodzaju uczelni czy trybu studiowania. Trzeba jednak pamiętać, że okresy nauki nie sumują się. Jeśli ktoś ukończył zarówno szkołę średnią, jak i studia, do stażu pracy wlicza się tylko jeden – ten, który jest korzystniejszy dla pracownika.

W sytuacji, gdy student podjął pracę jeszcze w trakcie nauki, możliwe jest uwzględnienie albo okresu zatrudnienia, albo okresu kształcenia – w zależności od tego, co daje lepszy efekt pod względem stażu pracy. Pracodawca ma obowiązek przyjąć korzystniejszą wersję przy ustalaniu m.in. liczby dni urlopowych.

Aktualnie wymiar urlopu wypoczynkowego wygląda następująco:

20 dni – jeśli łączny staż pracy (w tym lata nauki) wynosi mniej niż 10 lat,
26 dni – jeśli pracownik może wykazać się co najmniej 10-letnim stażem.

Staż pracy ma również wpływ na długość okresu wypowiedzenia przy rozwiązaniu umowy o pracę:

2 tygodnie – gdy zatrudnienie trwało krócej niż 6 miesięcy,
1 miesiąc – przy zatrudnieniu od 6 miesięcy do 3 lat,
3 miesiące – jeżeli pracownik pracuje nieprzerwanie co najmniej 3 lata.

Dla wielu studentów podjęcie pracy już na etapie studiów to zatem nie tylko szansa na zdobycie doświadczenia, ale także sposób na wydłużenie formalnego stażu pracy, co w przyszłości przełoży się na konkretne prawa pracownicze.

Czy pracodawca może wymagać zaświadczenia o posiadaniu statusu studenta?

Tak, pracodawca ma prawo zażądać od zatrudnianej osoby potwierdzenia posiadania statusu studenta. Wynika to wprost z przepisów Kodeksu pracy, które umożliwiają gromadzenie danych niezbędnych do prawidłowego naliczania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Dla wielu firm informacja o aktywnym statusie studenta jest kluczowa – zwłaszcza w przypadku umów zlecenia, gdzie jego posiadanie zwalnia z obowiązku zgłaszania do ZUS.

Najczęściej stosowaną praktyką jest przedstawienie zaświadczenia o studiowaniu, wystawionego przez uczelnię. To dokument zawierający aktualne dane, datę wydania oraz potwierdzenie, że dana osoba jest wpisana na listę studentów. W niektórych przypadkach wystarczające może być okazanie ważnej legitymacji studenckiej – warto jednak pamiętać, że jej posiadanie nie zawsze odzwierciedla rzeczywisty status. Student może zostać skreślony z listy, a mimo to nadal mieć w ręku dokument wyglądający na aktualny.

Z punktu widzenia pracodawcy bezpieczniejszym rozwiązaniem jest żądanie zaświadczenia bezpośrednio z uczelni, zwłaszcza jeśli zatrudnienie wiąże się z korzystniejszymi warunkami rozliczeniowymi. Dokument ten może być wymagany zarówno przy podpisywaniu umowy, jak i w trakcie trwania współpracy – np. w przypadku jej przedłużenia lub kontroli urzędowej.

Co daje status studenta w miejscu pracy? | Podsumowanie

Posiadanie statusu studenta niesie za sobą wymierne korzyści – zarówno dla osoby uczącej się, jak i dla pracodawcy. Z jednej strony umożliwia legalne łączenie nauki z pracą zawodową na elastycznych warunkach, z drugiej – obniża koszty zatrudnienia, co czyni studentów atrakcyjnymi kandydatami w wielu branżach.

Najważniejszą zaletą jest zwolnienie z obowiązku opłacania składek ZUS przy zatrudnieniu na umowę zlecenie – pod warunkiem, że osoba nie ukończyła 26. roku życia. W przypadku umowy o pracę student nadal może korzystać z ulgi podatkowej, choć składki są już obowiązkowe. Osoby prowadzące działalność gospodarczą nie są objęte preferencjami składkowymi, ale mogą skorzystać z ulg na start przewidzianych dla początkujących przedsiębiorców.

Dla samego studenta zatrudnienie w trakcie nauki to nie tylko sposób na zarobek, ale przede wszystkim okazja do zdobycia cennego doświadczenia zawodowego. Praca w młodym wieku sprzyja rozwojowi kompetencji, budowaniu sieci kontaktów i lepszemu przygotowaniu do przyszłej kariery.

Warto jednak pamiętać, że status studenta nie jest bezterminowy – wygasa po zaliczeniu egzaminu dyplomowego, zakończeniu ostatniego etapu praktyk lub w wyniku skreślenia z listy studentów. Jego utrata może oznaczać istotne zmiany w warunkach zatrudnienia, dlatego zarówno pracownik, jak i pracodawca powinni na bieżąco weryfikować sytuację formalną.

Podsumowując: status studenta w miejscu pracy to realna przewaga – prawna, finansowa i zawodowa. Warto korzystać z tych przywilejów świadomie, aby maksymalnie wykorzystać czas studiów nie tylko na naukę, ale i rozwój zawodowy.