Przyjęcie ucznia na praktyki zawodowe | Najważniejsze informacje

Praktyki zawodowe to kluczowy element kształcenia, pozwalający uczniom połączyć teorię zdobytą w szkole z realiami rynku pracy. To właśnie podczas nich młodzi ludzie stawiają pierwsze kroki w wybranym zawodzie, poznają specyfikę branży i zdobywają doświadczenie, które w przyszłości ułatwi im znalezienie zatrudnienia. 

Formalne przyjęcie ucznia na praktyki odbywa się najczęściej we współpracy z placówką edukacyjną – to ona odpowiada za organizację całego procesu, przygotowanie dokumentacji oraz podpisanie umowy o praktykę zawodową z pracodawcą. 

Czym są praktyki zawodowe?

Praktyki zawodowe to zorganizowana forma nauki, której celem jest zdobycie przez ucznia doświadczenia i umiejętności potrzebnych do wykonywania wybranego zawodu. Są one regulowane przepisami prawa, w tym rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 22.02.2019 roku, dotyczącym praktycznej nauki zawodu. Dokument ten określa szczegółowe zasady organizacji praktyk dla uczniów techników, szkół policealnych, a także szkół branżowych I i II stopnia.

Praktyki mogą odbywać się w różnych miejscach: od pracowni i warsztatów szkolnych, przez centra kształcenia praktycznego, aż po prywatne przedsiębiorstwa czy gospodarstwa rolne. Przyjęcie ucznia na praktyki wiąże się z określonymi obowiązkami po stronie pracodawcy. Firma zobowiązana jest m.in. do przeprowadzenia szkolenia BHP, zapoznania praktykanta z regulaminem pracy oraz oceniania jego postępów według ustalonych kryteriów.

W praktykach zawodowych uczestniczą zazwyczaj osoby młodociane, które mogą zdobywać doświadczenie w ciągu roku szkolnego lub podczas wakacji. Dla wielu uczniów jest to pierwsza okazja do podjęcia pracy zarobkowej, która łączy naukę teorii z praktycznym przygotowaniem do przyszłego zawodu.

Jak powinna wyglądać umowa o praktyki zawodowe?

Umowa o praktykę zawodową to formalny dokument, który określa zasady odbywania praktyk przez ucznia i stanowi podstawę prawną współpracy między szkołą, a przedsiębiorstwem. To właśnie ona reguluje wszystkie szczegóły dotyczące miejsca, czasu trwania oraz zakresu obowiązków praktykanta, a jej przygotowanie i podpisanie leży zazwyczaj po stronie szkoły, która kieruje ucznia do wybranej firmy.

Umowę podpisuje dyrektor placówki edukacyjnej oraz przedstawiciel pracodawcy, u którego uczeń będzie odbywał praktykę. Dokument ten powinien szczegółowo określać:

• dane identyfikacyjne stron – nazwę i adres szkoły oraz firmy przyjmującej praktykanta,
• miejsce realizacji praktyk – adres zakładu lub oddziału, w którym uczeń będzie pracować,
• zawód i program praktyk – zgodny z podstawą programową kształcenia,
• listę uczniów skierowanych na praktykę, jeśli dokument obejmuje więcej niż jedną osobę,
• termin rozpoczęcia i zakończenia praktyk oraz ich wymiar godzinowy,
• zakres obowiązków praktykanta – dostosowany do jego wiedzy i kompetencji,
• prawa i obowiązki stron – w tym zasady bezpieczeństwa, organizacji pracy i nadzoru,
• ustalenia finansowe – np. kto ponosi koszty związane z realizacją praktyk,
• dodatkowe postanowienia – szczegóły dotyczące np. odpowiedzialności czy zasad oceniania ucznia.

Dobrze sporządzona umowa o praktykę zawodową to gwarancja bezpieczeństwa zarówno dla ucznia, jak i przedsiębiorcy. Dzięki niej wszystkie strony mają jasno określone role, co ułatwia realizację celów praktycznej nauki zawodu oraz pozwala uniknąć nieporozumień.

Kto może prowadzić praktyki zawodowe?

Praktyki zawodowe mogą być prowadzone zarówno w placówkach edukacyjnych, jak i bezpośrednio u pracodawców, jednak osoba nadzorująca ucznia musi spełniać określone wymogi formalne. 

Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie praktycznej nauki zawodu, zajęcia mogą prowadzić nauczyciele przedmiotów zawodowych lub wyznaczeni przez firmę instruktorzy praktycznej nauki zawodu. W zakładach pracy funkcję instruktora może pełnić właściciel firmy, osoba zarządzająca przedsiębiorstwem albo wyznaczony pracownik z odpowiednimi kwalifikacjami.

Instruktor praktycznej nauki zawodu

Aby zostać instruktorem praktycznej nauki zawodu, konieczne jest posiadanie odpowiedniego wykształcenia i doświadczenia zawodowego. Zgodnie z przepisami, należy spełnić jeden z poniższych warunków:

• Posiadać tytuł mistrza w zawodzie lub zawodzie pokrewnym, który jest przedmiotem nauczania.
• Posiadać dyplom ukończenia studiów wyższych:
  • na kierunku odpowiadającym zawodowi oraz minimum 2-letnie doświadczenie w pracy w danej branży,
  • lub na kierunku innym niż nauczany i co najmniej 4-letnie doświadczenie zawodowe.
• Posiadać tytuł zawodowy i co najmniej 6 lat praktyki w zawodzie, którego dotyczy nauczanie, przy ukończonej zasadniczej szkole zawodowej lub branżowej I stopnia.
• Posiadać tytuł zawodowy oraz minimum 3 lata doświadczenia przy ukończeniu technikum, szkoły policealnej lub równorzędnej.
• Posiadać tytuł robotnika wykwalifikowanego oraz minimum 4-letnią praktykę zawodową przy wykształceniu średnim.

Wybór instruktora praktycznej nauki zawodu jest niezwykle istotny, ponieważ to właśnie on odpowiada za wdrożenie ucznia w obowiązki, zapoznanie go z zasadami bezpieczeństwa, organizacją pracy i specyfiką branży. Przyjęcie ucznia na praktyki wymaga więc nie tylko przygotowania stanowiska pracy, lecz także zapewnienia kompetentnej osoby, która będzie wspierać jego rozwój i prawidłowo oceni jego umiejętności. 

Kto nie może prowadzić praktyk zawodowych?

Nie każdy może zostać instruktorem praktycznej nauki zawodu – przepisy jasno określają sytuacje, w których kandydat jest wykluczony z pełnienia tej funkcji. 

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, praktyk nie może prowadzić osoba skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, wolności seksualnej, obyczajności, rodzinie czy opiece. Zakaz ten obejmuje również osoby, wobec których wystosowano:

• zakaz wykonywania działalności związanej z wychowaniem, edukacją, leczeniem lub opieką nad dziećmi i młodzieżą,
• zakaz przebywania w określonych miejscach lub kontaktowania się z wyznaczonymi osobami,
• zakaz opuszczania miejsca pobytu bez zgody sądu.

Spełnienie powyższych wymagań jest weryfikowane poprzez oświadczenie składane przez instruktora praktycznej nauki zawodu. Dzięki temu można zagwarantować bezpieczeństwo uczniom odbywającym praktyki oraz stworzyć środowisko sprzyjające ich nauce i rozwojowi. 

Przyjęcie ucznia na praktyki zawodowe | Kto ponosi koszty?

Decyzja o przyjęciu ucznia na praktyki zawodowe nie musi wiązać się z dużym obciążeniem finansowym dla przedsiębiorcy. Obowiązujące przepisy przewidują bowiem refundację większości kosztów związanych z organizacją praktycznej nauki zawodu. Zazwyczaj to szkoła, która kieruje ucznia na praktyki, odpowiada za rozliczenie wydatków i przekazanie należnych świadczeń.

Zwrot kosztów może obejmować m.in.:

• wynagrodzenie dla instruktora praktycznej nauki zawodu – refundacja do wysokości minimalnej stawki zasadniczej nauczyciela kontraktowego z odpowiednimi kwalifikacjami,
• dodatek szkoleniowy dla instruktora praktycznej nauki zawodu – nie mniejszy niż 1/10 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia,
• koszty wyposażenia ochronnego – w tym środków ochrony indywidualnej, obuwia i odzieży roboczej dla uczniów, w wysokości do 20% przeciętnego wynagrodzenia.

Dzięki temu przedsiębiorcy, którzy zdecydują się na przyjęcie ucznia na praktyki, mogą liczyć na znaczące odciążenie finansowe. 

Przyjęcie ucznia na praktyki zawodowe | Obowiązki pracodawcy

Decyzja o przyjęciu ucznia na praktyki zawodowe nakłada na pracodawcę szereg obowiązków, których celem jest stworzenie bezpiecznego i sprzyjającego nauce środowiska pracy. Przedsiębiorca, który organizuje praktyczną naukę zawodu, odpowiada nie tylko za przygotowanie stanowiska pracy, ale również za kompleksowe wdrożenie ucznia do obowiązków zawodowych.

Do kluczowych zadań pracodawcy należy:

• Zabezpieczenie odpowiednich warunków technicznych i organizacyjnych – przygotowanie stanowiska szkoleniowego, zapewnienie niezbędnych narzędzi, materiałów oraz dokumentacji technicznej, zgodnych z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy.
• Zapewnienie wyposażenia ochronnego – odzieży i obuwia roboczego, środków ochrony indywidualnej, akcesoriów higieny osobistej oraz miejsca do przechowywania odzieży.
• Udzielenie dostępu do zaplecza socjalno-sanitarnego – udostępnienie urządzeń higieniczno-sanitarnych, pomieszczeń socjalnych i, gdy przewidują to przepisy, posiłków profilaktycznych.
• Wyznaczenie opiekuna lub instruktora praktycznej nauki zawodu – osoby odpowiedzialnej za wdrożenie, nadzór i ocenę postępów ucznia.
• Przeprowadzenie szkolenia BHP i zapoznanie ucznia z zasadami pracy – w tym z regulaminem firmy, zasadami utrzymania porządku i wymogami dotyczącymi dyscypliny pracy.
• Stały nadzór nad przebiegiem praktyki – monitorowanie zaangażowania praktykanta, udzielanie wskazówek i ocenianie nabytych umiejętności.
• Administracja dokumentacją – w tym prowadzenie dokumentacji powypadkowej oraz realizacja programu praktyk.
• Ścisła współpraca ze szkołą – bieżące informowanie o przebiegu praktyk, a także o ewentualnych problemach, w tym ewentualnych naruszeniach regulaminu przez ucznia.

Spełnienie tych obowiązków to gwarancja, że przyjęcie ucznia na praktyki zawodowe przyniesie korzyści obu stronom.